Kış periyodunun gelmesi ve son iki yıla kıyasla maske kullanımının gevşemesiyle Kovid-19 dışındaki teneffüs yolu enfeksiyonlarının görülme sıklığı arttı. Acil servis müracaatlarında yoğunluğa neden olan ateş, boğaz ağrısı, öksürük, burun akıntısı üzere belirtilerle seyreden enfeksiyonlar, bilhassa okul periyodu çocukları daha fazla etkiliyor.
Prof. Dr. Çiftçi, çocuklarda en sık görülen enfeksiyonlar ve korunma sistemlerine ait muhabirlerin sorduğu 10 soruya şu karşılıkları verdi:
Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Ergin Çiftçi
“1- Çocuklarda en sık hangi enfeksiyonlar görülüyor?
Kış mevsimiyle birlikte çocuklarda teneffüs yolu enfeksiyonlarını çok sık görüyoruz. Bunlar çoğunlukla Respiratuar Sinsisyal Virüs (RSV), influenza, adenovirüs, metapnömovirüs, bocavirüs üzere enfeksiyonlar. Kovid-19 olaylarında da son devirde hafif bir artış kelam konusu. Bakteri kümesi olarak da halk ortasında beta yahut son vakitlerde Strep-A ismiyle bilinen A kümesi beta-hemolitik streptokok enfeksiyonlarını da görüyoruz.
Bu hastalıklarla ilgili geçen haftalarda hastanelerimize ağır müracaat olmuştu lakin bu hafta prestijiyle hadiselerde biraz daha azalma gözlemliyoruz.
2- Teneffüs yolu enfeksiyonları geçmiş yıllara kıyasla arttı mı, belirtilerinde bir değişiklik var mı?
Pandemide alınan tedbirler teneffüs yolu enfeksiyonlarını çok azaltmıştı. Ferdi tedbirlerin gevşemesi, mevsimsel tesir, okulların açılması üzere etkenlerle bu hastalıkları ağır formda görmeye başladık. Ancak klinik bulgu olarak çocukların teneffüs yolu enfeksiyonlarından daha ağır etkilendiğini söylemek mümkün değil. Çocuklar, daha evvelki yıllarda da gördüğümüz oran ve yükte hastalanıyor.
3- RSV en çok hangi yaş kümelerini ağır etkiliyor?
RSV, 6 aydan küçük bebekleri çok daha ağır etkileyen bir hastalık, bronşit ve zatürreye yol açabiliyor. Çocuk ne kadar küçükse hastalık o kadar ağır seyrediyor, hastaneye yatışa neden oluyor. Bu nedenle şu devirde en kıymetli, riskli gördüğümüz enfeksiyon RSV. Hastalık ekseriyetle yüksek ateş, hırıltı, öksürük, nefes darlığı, teneffüs yetmezliği üzere bulgulara neden oluyor.
4- Strep-A bakterisi hakkında bilgi verir misiniz?
Strep-A bir bakteri ve antiboyitikle tedavi ediliyor. Aslında birinci sefer gördüğümüz, yabancı bir enfeksiyon etkeni değil toplumumuzun yıllardır beta olarak bildiği hastalık. Şu an hastalığın görülmesi şaşırtan değil ve ‘Strep-A olaylarında artış var’ üzere bir şey söylenemez. Pandemi öncesi ne kadar artış görüyorsak yeniden aşağı üst birebir artışla karşılaşıyoruz.
5- Hastalığın belirtileri ve riskleri neler?
Beta, çocuklarda ‘faranjit’ dediğimiz yüksek ateş, boğaz ağrısı, yutma zahmeti, uzunluğundaki lenf bezlerinin büyümesi üzere bulgulara yol açıyor. Baş-karın ağrısı, kusma üzere belirtiler ve toplumun ‘kızıl’ olarak isimlendirdiği döküntüler de görülebiliyor. Bazen streptokoksik toksik şok sendromu ve ‘nekrotizan fasiit’ dediğimiz, ağır tabloya yol açan invaziv hastalıklara da sebep olabiliyor.
6- Kimi Avrupa ülkelerinde bu bakteri nedeniyle çocuk vefatları yaşandı. Bunun nedenleri hakkında bilgi verir misiniz?
Yaşanan çocuk vefatları tasa yaratıyor. Benzeri durum şu an için ülkemizde kelam konusu değil. Ancak diğer ülkelerde yaşanması elbette uyarıcı olmalı, bu enfeksiyonlar daha dikkatli tedavi edilmeli.
Çocuk vefatlarıyla neden karşılaşıldığı şu an kesin olarak bilinmiyor lakin çeşitli ihtimaller üzerinde duruluyor. Bunlardan biri daha virülan, saldırgan, daha çok hastalık yapma, mevte neden olma yeteneği olan bir bakteri tipi dolanıma girmiş olma ihtimali. Ama şimdi kesin bir delil yok. Bunun dışında çok sayıda virüs enfeksiyonu olduğu için kimi hastalar gözden kaçmış, tedavileri vaktinde başlamamış olabilir.
Ayrıca ağır virüs enfeksiyonları nedeniyle çocukların bağışıklığının düşmesi ve bakteri enfeksiyonunun daha ağır seyretmesi de ihtimal dahilinde. Üstünde çok durulan bir diğer mümkünlük da çocukların pandemide çok izole kalması ve birçok enfeksiyonla karşılaşmamasının bağışıklık karşılıklarını düşürdüğü tarafında. Şu an yalnızca ihtimaller değerlendirilse de vakit içerisinde kesin nedeni anlaşılacaktır.
7- Türkiye’de çocuklarda su çiçeği hastalığının görülme sıklığında artış var mı?
Ülkemizde Ulusal Aşı Takvimi’nde su çiçeği aşısı da bulunuyor. Şu an tek doz yapılan bu aşı hayli tesirli fakat buna karşın aşı olmuş çocuklarda da daha hafif seyreden biçimiyle su çiçeğini görebiliyoruz. Çok bulaşıcı olduğu için çocuğun etrafındaki öbür şahısların de hastalığa yakalanma ihtimali yüksek. Ülkemizde şu an su çiçeğinde önemli bir olay artışı, bir salgın kelam konusu değil. İlerleyen devirde de aşılaması yapıldığı için bu türlü bir durum yaşanması beklenmiyor.
8- Aileler, teneffüs yolu enfeksiyonlarından korunmak için neler yapmalı?
Enfeksiyonlardan bütünüyle korunmak mümkün olmasa da maske, ara, hijyen kurallarına uymak çok değerli. Bu tedbirlere uyulursa hastalıkların görülme sıklığı çok azalacaktır. Çocuklarımızın güzel beslenmesi, sistemli uyku uyuması da hastalıklardan korunmak için son derece kıymetli.
Ayrıca çocuklarımızın aşılarını yaptırmalıyız. Aşılar sayesinde hastalıklara daha az yakalanılıyor, yakalanılsa bile daha hafif geçiriliyor.
9- Çocuklar için hangi aşıları öneriyorsunuz?
Ulusal Aşı Takvimi’nde yer alan bütün aşıları aslında çocukların olması gerekiyor. Ama bunun yanı sıra riskli kümelere önerilen influenza (grip) aşıları 6 aydan büyük bütün çocuklara da yapılabiliyor, yaklaşık yüzde 70 oranında muhafaza sağlıyor. Aşılar zatürre başta olmak üzere pek çok hastalığı da önlüyor. Bu nedenle çocuklar için de grip aşılarının kesinlikle yaptırılmasını öneriyorum.
Bunun dışında ülkemizde 12 yaş üzerindeki herkes Kovid-19 aşısını olabiliyor. Bu aşının da enfeksiyona karşı koruyuculuğu var.
10- Okullarda hangi tedbirler alınmalı, teklifiniz nedir?
Maske, enfeksiyonlara karşı hami, 3 yaşından büyük çocukların maskeyi rahatlıkla kullanabildiğini biliyoruz ancak bu hususta okul ve öğretmenlerin kendi içlerindeki durumu kıymetlendirerek karar almalarını tavsiye ediyorum. Sınıf mevcudiyeti, sınıfın büyüklüğü, havalandırma durumu, ders ve teneffüs mühletleri dikkate alınarak karar verilmesinde yarar var. Şayet uygulanabiliyorsa bu periyotta maske kullanımı kesinlikle enfeksiyon sıklığını azaltacaktır.”