EVRİN GÜVENDİK/ANKARA- TBMM’de İnsan Hakları Komisyonu bünyesinde kurulu Çocuk Hakları Alt Komitesi, son devirde Türkiye’de de tartışılan toplumsal medyada yaş sonuyla ilgili yurt dışı ziyaretlerine Japonya’dan başlıyor. 27 Ocak’ta Japonya’ya gidecek komite, akabinde İngiltere, Norveç ve ABD’ye de gitmeyi planlıyor. Komite, toplumsal medyada yaş hududunu geçtiğimiz günlerde 16 yaş olarak belirleyen Avustralya ile de büyükelçilik aracılığıyla irtibata geçerek yapılan çalışma hakkında bilgi alacak.
Yerinde inceleyecekler
Komisyon Başkanı Radiye Sezer Katırcıoğlu, toplumsal medya yaş sınırlamasına ait şahsî görüşünün “13 yaşla başlayıp kademeli olarak 16 yaşa çıkarılması” olduğunu söyledi. Katırcıoğlu, toplumsal medyada yaş hududu konusunda yurt dışı örneklerini yerinde inceleyeceklerini belirterek, şu bilgileri dedi: “Kanun yapıcılarından uygulamaların ayrıntılarını alacağız. Bu uygulamalarının tesir tahlillerini de görmek istiyoruz. 13 yaş mı 16 yaş mı hangisi daha yanlışsız bir başlangıç olmuş, bu bahisteki deneyimleri de inceleyeceğiz.”
Yasa için çalışma ‘ocak’ta başlayacak
Meclis Dijital Mecralar Komisyonu’yla ortak yasa çalışması için ocak ayında birinci adımı atacaklarını söyleyen Katırcıoğlu, Aile, Ulaştırma ve İçişleri Bakanlıkları ile de yuvarlak masa çalışması yapacaklarını, dataları birleştirerek ortak bir çalışma metni oluşturacaklarını tabir etti. Katırcıoğlu, toplumsal medyada yaş sonu konusunda “kademeli geçiş” taraftarı olduğunu belirtti. Katırcıoğlu, “Yurt dışı uygulamalara da bakacağız,
13 yaşla başlayıp uygun sonuç elde edilemezse
16 yaşa kademeli geçiş olabilir. 13 yaşa yönelik acil bir düzenleme sonrasında 16 yaşa varan bir düzenlemeye gereksinim olduğu tarafında kanaatimiz var. Komitedeki üyelerden de aldığımız görüş de 13 yaştan başlayıp 16 yaşa kademeli geçilmesi yönünde” diye konuştu. Gelecek günlerde Kurul olarak yaş sonuyla ilgili çocuklara da kelam hakkı vereceklerini aktaran Katırcıoğlu, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın çocuk vilayet komitelerini çağıracaklarını ve dinleyeceklerini söyledi.
TEKNOLOJİYE BÜYÜK GÖZALTI
İSMAİL ŞAHİN- Çocuk istismarına karşı toplumsal medyada çeşitli ülkelerin getirdiği yaş kısıtlamalarına İngiltere farklı bir boyut kazandırmaya hazırlanıyor. Telegraph gazetesin haberine nazaran, İngiltere’de gelecek ay açıklanması planlanan yeni uygulamaya nazaran büyük toplumsal medya şirketleri reşit olmayan çocukların yaş denetimini yüz tanıma teknolojisi ile yapmaya başlayacak. İngiliz hükümetine bağlı yayın, telekomünikasyon ve posta düzenleyicisi ile rekabet otoritesi Ofcom’un çevrimiçi güvenlik politikası başkanı John Higham, gazeteye yaptığı açıklamada, platformların “son derece hakikat ve etkili” yaş denetim teknolojileri kullanarak potansiyel olarak milyonlarca çocuğu sitelerinden kaldırmasının beklendiğini söyledi.
Ofcom’un yaptığı ankete nazaran, 8-17 yaş arasındakilerin yüzde 22’si toplumsal medyada palavra söyleyip, 18 yaşın üzerinde olduklarını söylüyor. Ofcom, Facebook, Instagram, TikTok ve Snapchat üzere sitelerde 13 yaş hududu olmasına karşın, 8 ila 11 yaşındaki çocukların yüzde 60’ının toplumsal medya profiline sahip olduğunu iddia ediyor. Bu da yaklaşık olarak İngiltere’deki 1,6 milyon çocuğa muadil. Yapılan araştırmalara nazaran 5 ila 7 yaşındaki çocukların 3’te 1’i sosyal medyayı kontrolsüz kullanıyor.
Milyarlarca sterlin ceza
“Çocukların yaşları hakkında palavra söyleyeceklerini anlamak için dahi olmaya gerek yok” diyen Higham, “İnsanların çocukların yaşını doğrulamak için demode yahut standart 6 sistemler kullanmasına müsaade vermeyeceğiz” dedi. Uygulanması planlanan yeni sistem ile ilgili ayrıntı verilmedi. Lakin toplumsal medya şirketlerinin yaşları hakikat iddia edebilmeleri için çoklu yüz tanımlama teknolojisinden yararlanmasının isteneceği tabir ediliyor. Çevrimiçi Güvenlik Yasası uyarınca Ofcom, çocukları müdafaayı başaramayan teknoloji şirketlerine global cirolarının yüzde 10’una kadar para cezası kesme yetkisine sahip. Bu da Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın sahibi Meta için 10 milyar sterlin manasına geliyor.
Hangi ülkede nasıl kısıtlamalar var
Küresel faaliyet alanına sahip teknoloji şirketleri toplumsal medyada son yıllarda daha sıkı yaş denetimleri getirdiklerini söylüyor. Bu tedbirler ortasında kimlik tarama, yüz yaşı varsayımı ve bir ebeveynden yaşı onaylaması üzere tedbirler var. Toplumsal medya kısıtlaması uygulayan ülkelerden kimileri şöyle:
*AVUSTRALYA: 16 yaşından küçükler için toplumsal medya yasağını kabul ederek dünyada bu tıp bir yasağı getiren birinci ülke oldu.
*ABD: ABD’de Çevrimiçi Kapalılık Muhafaza Kanunu’na nazaran, 13 yaş altı çocukların TikTok, Facebook ve X üzere platformlara kaydolmadan evvel ebeveyn müsaadesine muhtaçlıkları var. Florida ise gelecek yıl 14 yaşından küçüklere toplumsal medyayı yasaklayacak.
* FRANSA: Haziran 2023’te Fransa’da toplumsal medya platformlarının kullanıcıların yaşlarını denetim etmesi ve 15 yaş altı için ebeveyn müsaadesi alınması zorunluluğunu getirdi.
*ALMANYA: 13 ila 16 yaş ortasındaki Alman gençlerin toplumsal medyayı kullanmak için ebeveynlerinin müsaadesine gereksinimleri var.
*NORVEÇ: Norveç’te toplumsal medyaya erişim için en az 13 yaş kuralı var.
*İSPANYA: Hükümeti 16 yaş altına toplumsal medya yasağı öngören bir tasarıyı gündeme getirdi. Lakin yaş doğrulamanın nasıl yapılacağı belgisiz.
*GÜNEY KORE: Anne babaların oyun saatlerini belirleyeceği bir sistem getirdi. Bu sistemi pek kullanan olmadı.
*ÇİN: Çin’de 14 yaş altındakiler, TikTok’un Çin’deki versiyonu Douyin’de 40 dakikadan fazla kalamıyor. Küçük yaştakilerin internette oyun oynaması da kısıtlanıyor.
*YUNANİSTAN: Okullarda cep telefonu yasaklandı, hede toplumsal medya kısıtlaması getirmek.