YSK Başkanı Akkaya seçimlerde Erdoğan’ın 3. kere aday olup olamayacağından İmamoğlu’na verilen mahpus cezasına, seçim güvenliğinden Suriyeli seçmenlere kadar birçok mevzuda DW Türkçe’nin sorularını yanıtladı.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Lideri Muharrem Akkaya, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2023 seçimlerinde yeniden Cumhurbaşkanı adayı olup olamayacağı konusunda bir çalışma yaptırdığını açıklayarak, “Bu mevzuyu anayasa hukukçusu olan, güvendiğim bir arkadaşımla istişare ettim. Araştırdık. Bir kanaatim var. Görüşüm oluştu” dedi. Bu hususta görüşünün ne olduğunun sorulması üzerine Akkaya, Erdoğan’ın adaylığı konusunun YSK’nın önüne gelme ihtimali bulunduğunu belirterek, açıklaması halinde “ihsas-ı rey” olacağını kaydetti.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’na periyodun YSK üyelerine “Ahmak” dediği teziyle verilen 2 yıl 7 ay 15 günlük mahpus cezası ve siyasi yasak kararı hem siyasette hem de yargıda gündem yarattı. İmamoğlu’nun cezası şimdi istinaf ve Yargıtay tarafından onanıp kesinleşmedi. Fakat mahpus cezası “İmamoğlu’nun adaylığını mahzurlar mi?” tartışması başladı. Bu etapta Habertürk TV’den Kübra Par’a konuşan YSK Başkanı Muharrem Akkaya, “Adayken ceza alırsa adaylığı düşmez mi?” sorusuna “Hayır, adaylığı düşmez, isterse yarışabilir fakat seçilmesi durumunda mazbatası verilmez” dedi. Akkaya’nın bu sözleri “ihsas-ı rey” tartışması başlattı.
DW Türkçe’nin aldığı bilgiye nazaran, 16 Aralık Cuma günü YSK’da yapılan gündem toplantısında Lider Akkaya’nın İmamoğlu davasıyla ilgili Habertürk TV’ye yapacağı açıklamalar, gündeme getirilmedi. Bu nedenle öbür YSK üyeleri de açıklamaları, basından takip etti.
DW Türkçe, bunun üzerine YSK Başkanı Muharrem Akkaya’yı arayarak başta İmamoğlu davası ve Erdoğan’ın adaylığı olmak üzere birçok mevzuyu sordu.
YSK Lideri’nin İmamoğlu açıklaması
İmamoğlu’nun adaylığı konusundaki açıklamalarının eleştirildiğinin anımsatılması üzerine Akkaya, “Açıklamam ihsas-ı rey değil. Zira YSK gündemine gelmiş bir hususla ilgili konuşmadım. Büsbütün ferdî görüşlerim” dedi. Bu açıklama konusunda öbür YSK üyelerinin haberi yahut onayı olmadığını söz eden Akkaya, “Bana doğrudan Ekrem İmamoğlu davası üzerinden soru sorulmadı. Bireye nazaran konuşmadım. Genel uygulama soruldu. Ben de Anayasa’nın 101. unsurunda Cumhurbaşkanı seçilme kurallarını anlattım. Kurumsal bir açıklama değil. Sayın Ekrem İmamoğlu’nun durumu, somut olarak YSK önüne gelirse değerlendirilir” sözünü kullandı.
İmamoğlu’na cezayla ilgili ne düşünüyor?
Peki, tıpkı vakitte bir yüksek yargıç olan YSK Başkanı Akkaya, ortasında kendisinin de bulunduğu YSK üyelerine “ahmak” dediği argümanıyla İmamoğlu’nun 2 yıl 7 ay 15 gün mahpus cezasına çarptırılması hakkında ne düşünüyor? Bu mevzuda yorum yapmak istemeyen Akkaya, DW Türkçe’nin sorusuna “Dosyada biz şikayetçi değiliz, müdahil de değiliz. Şikâyete bağlı bir kabahat da değil. Yargı süreci devam ediyor. Belgeyi görmeden bir şey diyemem” dedi. Akkaya, muhalefetin kararı “siyasi” olarak gördüğüne ait yorumlarının anımsatılması üzerine, “Yargı süreci devam ediyor, türel süreç devam ediyor. Ben buna bir şey diyemem” karşılığını verdi.
Erdoğan 3. sefer aday olabilir mi?
DW Türkçe, YSK Başkanı Akkaya’ya, anayasada iki sefer adaylık kuralı bulunan Erdoğan’ın 2023’teki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 3. sefer aday olup olamayacağını sordu. Bu mevzuda yorum yapmayan Akkaya, “Şu anda mevcut Sayın Cumhurbaşkanı aday olduğunu söylüyor. Lakin adaylık konusunun bizim önümüze gelme ihtimali var. Benim vazife müddetim 24 Ocak’ta doluyor. Lakin yerimize gelecek adaylar seçilemezse bizim misyonumuz devam eder. Bu nedenle önümüze gelebilecek bir mevzuda hukuksal kıymetlendirme yapamam. Somut bir şey söylemem mümkün değil. İhsas-ı rey olur” diye konuştu.
“Erdoğan’ın adaylığıyla ilgili çalışma yaptırdım”
Peki, YSK; Erdoğan’ın 2023 seçimlerinde aday olup olamayacağına ait ilişkin bir çalışma yaptı mı? YSK’nın önüne resmi olarak bu tartışmanın gelmediğini, bu nedenle kurumsal olarak şimdi bir çalışma yapılmadığını anlatan Akkaya, bu mevzuyu soran partilere de görüş bildirmediklerini söyledi. Akkaya, “Ancak ben kendime nazaran bir çalışma yaptırdım. Şura üyeleriyle paylaşmadım. Mevzu YSK önüne gelir gelmez, bakacağız. Tahminen aday olmaz, tahminen öteki bir şey olur… Cumhurbaşkanı, resmen adaylığa başvurmadan bu mevzuyu değerlendiremiyoruz” dedi.
“Bir kanaatim oluştu”
Akkaya, “Peki, Erdoğan’ın adaylığıyla ilgili bir kanaatiniz oluştu mu?” sorusuna ise “Bir kanaatim var. Bu mevzuyu anayasa hukukçusu olan, güvendiğim bir arkadaşımla istişare ettim. Araştırdık. Görüşüm oluştu. Bununla ilgili daima yazılanları okuduk” karşılığını verdi. Fakat Akkaya, ısrarlı sorularımız karşısında bu görüşünün ne olduğunu açıklamadı.
Peki, Erdoğan’ın adaylığıyla ilgili tartışmalar YSK’nın gündemine ne vakit gelebilir? Akkaya, olağanda yasa gereği seçimlerin 18 Haziran’da yapılacağını kaydetti. Öncesinde 60 günlük seçim takvimi açıkladıklarını belirten Akkaya, Cumhurbaşkanlığına adaylığın bu takvim içinde yapılacağını, itirazların ve kesin aday listesinin de bu süreçte olacağını kaydetti. Akkaya’nın işaret ettiği takvimin erken seçim kararı alınmaması halinde Nisan ayı ortasında açıklanması bekleniyor.
“Seçim güvenliğinde sorun yok”
YSK Başkanı Akkaya, seçimlerin güvenliğiyle ilgili bir kaygısı olup olmadığına ait soruya, Türkiye’de 1950 yılından itibaren 72 yıldır seçimlerin yargı kontrolünde yapıldığını anlattı. Bu süreçte vakit zaman tartışmaların yaşandığını söz eden Akkaya, “Ama hakikaten önemli manada sonuç değiştirecek yolsuzluk yahut usulsüzlük yapıldığını düşünmüyorum. Çok inançlı seçim yapıyoruz. 7 kişilik sandık şurasında 5 tane siyasi parti temsilcisi var. Biz YSK olarak bütün toplantılarımızı siyasi parti temsilcilerinin gönünde yapıyoruz, onların görüşlerini alıyoruz. İlçe seçim kurullarında da parti temsilcileri var. Her aşamada parti temsilcileri var” açıklamasını yaptı.
SEÇSİS sağlam mi?
Seçim sürecinde kullanılan Seçim Bilişim Sistemi (SEÇSİS) konusunda bir güvenlik açığı olup olmadığının sorulması üzerine Akkaya, “Hayır, biz bilişimden yararlanıyoruz. Ancak seçimi fiziki olarak yapıyoruz. Sonuçlar fiziki olarak hesaplanıyor. Sandık sonuç tutanakları ilçede birleştiriliyor. Daha sonra sisteme yüklüyoruz. SEÇSİS bir hesap makinası üzere kullanılıyor” dedi.
Parmak boyası geri dönecek mi?
Akkaya, seçimlerde diğerinin yerine oy kullanılmasının engellenmesi hedefiyle yine “parmak boyası” uygulamasına dönülmesi taleplerinin anımsatılması üzerine ise şunları kaydetti:
“Parmak boyası, kanun işi. Türkiye’de tekrarlanmış oy diye bir şey yok. Sandık şuralarında 7 kişinin 5 tanesi parti üyesi. Diğerinin yerine oy kullandırma kelam konusu olamaz. Oy kullanma sırasında fotoğraflı kimlik gösteriliyor. Diğerine oy kullandırmak mümkün olamaz. Şayet oy kullandırılıyorsa sandık kurulu esasen misyonunu ihmal etmiş demektir. Ferdi yanılgılar olabilir.”
Kaç Suriyeli seçmen var?
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 19 Ağustos 2022 tarihindeki açıklamasında, “Seçmen sayısı şu an 120 bin. 211 binini vatandaş yaptık. Bunun 91 bini, 92 bini çocuk” demişti. Şu anda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yapılan ve seçimlerde oy kullanma hakkına sahip Suriyeli sayısının kaç olduğunun sorulması üzerine Akkaya, “Biz seçmenleri sınıflandırmıyoruz. Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı olması bizim için kâfi. Nereden geldiklerine, nerede doğduklarına bakmıyoruz. Bizim için seçmen olamayacaklar belirlidir. Kısıtlılar, cezaevindeki mahkumlar, askerler. Bunları seçmen listelerinden düşüyoruz” dedi.
Erdoğan’ın adaylığı tartışması ne?
2007 yılında yapılan anayasa değişikliği uyarınca Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2014 yılında halk tarafından seçilen birinci Cumhurbaşkanı olmuştu. Referandumda kabul edilen bu değişikliğe nazaran Cumhurbaşkanı’nın vazife mühleti 5 yıl olacak ve bir kişi en fazla iki sefer Cumhurbaşkanı seçilebilecekti. 16 Nisan 2017’de yapılan anayasa değişikliği referandumunda Başbakanlık kaldırılmış ve Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemine geçilmişti.
Cumhurbaşkanı seçimini düzenleyen Anayasanın 101. unsurunda de bir kimsenin en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebileceği kararı korunmuştu. 101. Hususta, “Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları ortasından, direkt halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının misyon müddeti beş yıldır. Bir kimse en fazla iki sefer Cumhurbaşkanı seçilebilir” düzenlemesi yer aldı.
Anayasanın 116. Unsurunun üçüncü fıkrasında ise “Cumhurbaşkanının ikinci periyodunda Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir kere daha aday olabilir” düzenlemesi getirildi. Bunun için TBMM’nin, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla yani 360 milletvekilinin seçimlerin yenilenmesine karar vermesi gerekiyor. AKP ve MHP’nin oyları ise tek başına buna yetmiyor.
2014’te 5 yıllığına seçilen Erdoğan’ın misyon müddeti 2019’da dolacaktı. Lakin iktidar, 16 Nisan 2017 referandumunda kabul edilen anayasa değişikliklerini hayata geçirme gerekçesiyle seçimleri bir yıl öne çekti. Erdoğan, 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan seçimlerde halk tarafından tekrar Cumhurbaşkanı seçildi.
Ancak muhalefet, Erdoğan’ın iki kere Cumhurbaşkanı seçildiğini belirterek, anayasaya nazaran 2023’te 3. sefer Cumhurbaşkanı adayı olamayacağı görüşünü savunuyor. İktidar sözcüleri ise bu görüşe karşı çıkıyor.
Ocak ayında YSK’de kritik seçim
Öte yandan 24 Ocak 2023 tarihinde YSK Başkanı Muharrem Akkaya’nın arasında bulunduğu 5 YSK üyesinin vazifesi müddeti dolacak. Akkaya’nın yanı sıra Cengiz Topaktaş, Kürşat Hamurcu, Erhan Çiftçi ve Yunus Aykın. Bu nedenle Yargıtay 3, Danıştay ise 2 üyeyi, kendi üyeleri ortasında ocak ayının ikinci haftasında YSK üyesi olarak seçmek zorunda. Yasaya nazaran, 5 üyeden birisi dahi seçilemezse, yeni üyeler misyonuna başlayamıyor. Bu nedenle 5 üyenin tümü seçilene kadar, vazife süresi dolan YSK Başkanı ve 4 üye vazifesini sürdürmek ve 2023 seçimlerini yönetmek zorunda. Şayet 5 üyenin tamamı seçilirse, yeni üyelerin iştirakiyle YSK yeni Lider ve Lider Vekilini seçecek.
24 Ocak’ta vazife müddeti dolacak olan Yargıtay kökenli YSK Başkanı Akkaya, DW Türkçe’ye YSK üyeliğine tekrar aday olmayacağını açıkladı.
©Alican Uludağ